Libro de la vida

Book of life

Autora: Helena CARVAJAL GONZÁLEZ hcarvajal@ucm.es

Palabras clave: libro de la vida; libro de la ley; libro de los siete sellos; Pantocrátor; Cristo en majestad; Cordero de Dios

Keywords: Book of life, book of the law, book of seven seals, Pantocrator, Christ in majesty, Lamb of God

Fecha de realización de la entrada: 2013

Cómo citar esta entrada: CARVAJAL GONZÁLEZ, Helena (2013): "El libro de la vida", Base de datos digital de Iconografía Medieval. Universidad Complutense de Madrid. En línea: https://www.ucm.es/bdiconografiamedieval/libro-de-la-vida

© Texto bajo licencia Creative Commons "Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International" (CC BY-NC-ND 4.0)

Publicación ampliada: CARVAJAL GONZÁLEZ, Helena (2014): “El libro de la vida”, Revista Digital de Iconografía Medieval, vol. VI, nº 12, 2014, pp. 17-27.

 


Cristo en majestad con el libro abierto. Pinturas murales del ábside de San Clemente de Taüll,  Lérida (España), c. 1123. Barcelona, MNAC. 


Abstract

The Book of life is an object carried by Christ or the Holy Lamb in which the names and actions of humanity are written. Its textual origin can be located in the Old Testament but it also appears in the New Testament, especially in the Apocalypse. Sometimes it is also called book of the seven seals.


Resumen

El libro de la vida es un objeto que porta en su mano izquierda Cristo en majestad y a veces el Cordero y en el que están escritos los nombres y las acciones de los hombres. Su origen textual se encuentra en el Antiguo Testamento desde donde pasará al Nuevo, especialmente al Apocalipsis. En ocasiones recibe también el nombre de libro de los siete sellos.


Selección de obras

  1. Cristo cosmocrator. Mosaico del ábside de San Vital de Rávena (Italia), siglo VI.
  2. Cordero apocalíptico sobre el libro cerrado. Apocalipsis de Bamberg, Reichenau (Alemania), c. 1010. Bamberg, Staatsbibliothek, Msc. Bibl. 140, fol. 13v.
  3. Cristo en majestad con el libro abierto. Pala d’oro, iniciada en 976. Tesoro de San Marcos de Venecia (Italia).
  4. Apertura del séptimo sello. Beato de Fernando I y Sancha, León (España), 1047. Madrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. Vitr. 14-2, fol. 162v.
  5. Cristo en majestad con el libro abierto. Pinturas murales del ábside de San Clemente de Taüll, Lérida (España), c. 1123. Barcelona, MNAC.
  6. Apertura del primer y segundo sello. Beato de Saint-Sever, Saint-Sever (Francia), anterior a 1072. París, Bibliothèque nationale de France, Ms. Lat. 8878, fol. 108v.
  7. Cordero apocalíptico sobre el libro cerrado. Beato de Navarra, ¿Astorga (León, España)?, finales del siglo XII. París, Bibliothèque nationale de France, Ms. Nouv. Acq. Lat. 1366, fol. 59r.
  8. Cristo con el libro abierto. Tímpano de la portada del Sarmental de la catedral de Burgos (España), c. 1240.
  9. Pantocrátor con el libro cerrado. Luneto del exonártex de San Salvador de Chora, Estambul (Turquía), primer tercio del siglo XIV.

 


Bibliografía básica

AUSEJO, Serafín de; HAAG, Herbert (1981): Diccionario de la Biblia. Herder, Barcelona.

BUENAVENTURA, Santo (1901): Quaestiones disputatae de mysterio Trinitatis. Opera Omnia, vol. 5. Ex Typographia Collegii S. Bonaventurae, Ad Claras Aquas.

CARRIÓN GÚTIEZ, Manuel (1993): “La encuadernación española en la Edad Media”. En: ESCOLAR, Hipólito (dir.): Los manuscritos. Historia ilustrada del libro español. Fundación Germán Sánchez Ruipérez, Madrid, pp. 365-399.

CARVAJAL GONZÁLEZ, Helena (2010): “El Agnus Dei”, Revista Digital de Iconografía Medieval, vol. 2, nº 4, pp. 1-8.

CHECA CREMADES, José Luis (2003): Los estilos de encuadernación: s.III d.J.C-siglo XIX. Ollero y Ramos, Madrid.

CHORDÁ, Frederic (2011): “Dios renovador del universo en el ábside de Sant Climent de Taüll”, Butlletí de la Reial Acadèmia Catalana de Belles Arts de Sant Jordi, nº 25, pp. 15-38.

DELGADO GÓMEZ, Jaime (1997-1998): “Cristo Rey aclamado por Pedro y Pablo en San Paio de Abeleda”, Porta da aira: revista de historia del arte orensano, nº 8, pp. 9-22.

EMMERSON, Richard Kenneth; MACGINN Bernard (1992): The Apocalypse in the Middle Ages. Cornell University Press, Ithaca (NY).

ESCOLAR, Hipólito (1988): Historia del libro. Fundación Germán Sánchez Ruipérez, Madrid.

FRIEDLEIN, Roger (2011): El diàleg en Ramon Llull: l’expressió literària com a estratègia apologètica. Universitat de Barcelona, Barcelona.

GONZÁLEZ HERNANDO, Irene (2011): “El Tetramorfo”, Revista Digital de Iconografía Medieval, vol. 3, nº 5, pp. 61-73.

GONZÁLEZ RUIZ, José María (1987): Apocalipsis de Juan: El libro del testimonio cristiano. Ediciones Cristiandad, Madrid.

GUILLERMO DURANDO (2007): The Rationale Divinorum Officiorum of William Durand of Mende: A new translation of the prologue and book one by Thimothy M. Thibodeau. Columbia University Press, Nueva York.

HUGO DE SAN VÍCTOR (1879): De arca Noe morali, vol. CLXXVI de Patrologia Latina. Garnier, París.

MARTÍNEZ DE AGUIRRE ALDAZ, Javier (1984): “La portada de San Miguel de Estella. Estudio Iconológico”, Príncipe de Viana, año XLV, nº173, pp. 439-461. Disponible en línea: http://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/15714.pdf

MOSSMAN, Stephen (2010): Marquard von Lindau and the Challenges of Religious Life in Late Medieval Germany: The Passion, the Eucharist, the Virgin Mary. Oxford University Press, Oxford.

PUIGARNAU TORELLÓ, Alfons (1999): Imago Dei y Lux mundi en el siglo XII. La recepción de la Teología de la Luz en la iconografía del Pantocrátor en Catalunya. Tesis doctoral, Universitat Pompeu Fabra.  

RÉAU, Louis (2001) (1ª ed. 1955-1959): Iconografía del arte cristiano. Tomo 1, Vol. 2. Iconografía de la Biblia. Nuevo Testamento. Ediciones del Serbal, Barcelona. 

RIGHETTI, Mario (1955): Historia de la liturgia. Tomo I: Introducción general. La Editorial Católica, Madrid.

UBIETA, José Ángel (ed.) (1999): Nueva Biblia de Jerusalén. Desclée de Brower, Bilbao [edición en CD-ROM]